หากกล่าวถึงเรื่องของ ‘โลกที่ไร้ขีดจำกัด’ แน่นอนว่าเทคโนโลยีและนวัตกรรมมีบทบาทอย่างมากในการเป็นเครื่องมือเร่งสร้างความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ของโลกให้เกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว และส่งผลกระทบโดยตรงกับวิถีชีวิตของผู้คนในทุกมิติ ทั้งเกิดการกระจายข้อมูลข่าวสาร การใช้เวลาอย่างคุ้มค่า การเข้าถึงแหล่งความรู้ที่หลากหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคสังคมดิจิทัลที่ทำให้เราสามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลได้จากปลายนิ้ว โลกแห่งการเรียนรู้สามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ทุกเวลา
และท่ามกลางความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและการพัฒนาทางด้านดิจิทัล สถาบันการศึกษาหลายแห่งพยายามที่จะปรับหลักสูตรและวิธีการสอนที่เน้นการเรียนรู้ให้เกิดประสิทธิภาพสามารถประยุกต์ใช้ได้จริงตามยุคสมัยให้ได้มากที่สุด ทำให้ความนิยมการเรียนรู้นอกระบบมีมากขึ้น ผู้คนมองหารูปแบบการเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น สามารถตอบโจทย์ความต้องการของผู้เรียนได้รวดเร็วและรองรับการใช้งานอย่างเหมาะสมของคนแต่ละกลุ่ม ซึ่งด้วยการแข่งขันที่สูงของตลาดแรงงานทำให้คนในยุคนี้จำเป็นต้องปรับตัวและพัฒนาศักยภาพของตนเองอยู่เสมอ ทั้งในแง่การทำงานและการใช้ชีวิต ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐภาคธุรกิจ ผู้ประกอบการ หรือ สตาร์ทอัพ ฯลฯ
Metaverse จึงเป็นเครื่องมือตัวใหม่ที่น่าจับตามองในภาคการศึกษา ที่จะมาตอบโจทย์ภาพสำเร็จของคำว่า ‘การเรียนรู้อย่างไร้ขีดจำกัด’ ได้ดีที่สุดในขณะนี้ แต่ประเทศไทยจะไปถึงจุดที่ใช้เมตาเวิร์สในโลกแห่งการเรียนรู้ได้ดีแค่ไหน ผศ.ดร.อันธิกา สวัสดิ์ศรี คณะบดีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหาร ลาดกระบัง นำประสบการณ์ใช้งานเมตาเวิร์สที่ลาดกระบัง ซึ่งมีการตั้งศูนย์เมตาเวิร์สขึ้นมาแล้ว มาแชร์ประสบการณ์และชี้ให้เห็นแนวโน้มและโอกาสของเมตาเวิร์สที่จะเข้ามีส่วนร่วมพัฒนารูปแบบการศึกษาไทยได้อย่างไรบ้างในเวทีเสวนา ‘EDUCATION MEETS THE METAVERSE IN THAILAND’ ในงาน “STARTUP x INNOVATION THAILAND EXPO 2022” หรือ SITE 2022 จัดโดย NIA สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) ภายใต้แนวคิด “Reconnecting the World เชื่อมเรา เชื่อมโลก กลับมาเจอกัน”
Metaverse ทำอะไรได้บ้างในแง่ของ Education Platform
- โดยพื้นฐานเดิมเมตาเวิร์สมีจุดเริ่มต้นขึ้นมาจากการเป็น ‘เกม’ และอยู่บนโลกอินเตอร์เน็ตที่ไม่จำกัดในเรื่องของดีไซน์ มีภาพลักษณ์ที่สนุกสนาน ไม่เคร่งเครียด และมีรูปแบบในการสื่อสารกับผู้คนอย่างเป็นมิตร ทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกผ่อนคลาย เกิดจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ได้ง่าย ไม่ติดอยู่ในกรอบเดิม จึงตอบโจทย์ในเรื่องของการสร้างนวัตกรรมใหม่ๆที่ต้องการความคิดนอกกรอบ อีกทั้งเมตาเวิร์สยังใช้ตัวละครหรืออวาตาร์ในการใช้ชีวิตบนโลกดิจิทัล ทำให้ผู้คนที่มีความแตกต่างทางร่างกายที่ไม่พึงประสงค์หรือมีปัญหาในการเข้าสู่สังคม ได้มีตัวตนบนโลกดิจิทัล กล้าที่จะเรียนรู้และแสดงความคิดเห็นหลากหลาย เมตาเวิร์สยังเป็นโลกที่ไม่จำกัดเวลาในการใช้งาน ผู้คนจึงสามารถเลือกเรียนรู้ในเวลาที่ตัวเองต้องการ และเดินทางไปสัมผัสประสบการณ์ใหม่ๆบนโลกนี้ได้ตลอดเวลา
Metaverse เป็น Sandbox ของระบบการศึกษาชั้นยอด
- เมตาเวิร์สพื้นที่ทดลองก่อนลงสนามจริง ซึ่งจะช่วยลดข้อผิดพลาดและแก้ไขผลงานต่างๆ ก่อนที่จะเกิดขึ้นจริงได้อย่างดีเยี่ยม เช่น การเรียนออกแบบอาคารบน ถ้าหากอาคารนั้นไม่เหมาะสำหรับการอยู่อาศัยหรือมีโครงสร้างที่ไม่แข็งแรง นักศึกษาสถาปัตย์ก็สามารถที่จะแก้ไขปรับปรุงได้ก่อนออกสู่สนามจริง, นักศึกษาแพทย์สามารถทดลองผ่าตัดได้จนกว่าจะเชี่ยวชาญ, นักศึกษาวิชาศึกษาศาสตร์ก็สามารถทดลองสอนในพื้นที่ต่างๆได้ทั่วโลก,นักบรรพชีวินก็สามารถเตรียมตัวเข้าถึงแหล่งประวัติศาสตร์ต่างๆ พูดคุยและทำความคุ้นเคยกับคนในพื้นที่ก่อนไปสถานที่จริงได้ แม้กระทั่งนวัตกรรุ่นใหม่ก็สามารถที่จะทดลองตลาดเพื่อสร้างความมั่นใจก่อนที่จะออกผลิตภัณฑ์นั้น รวมไปถึงการเรียนที่สามารถบันทึกออนไลน์ได้และย้อนกลับมาทำความเข้าใจเนื้อหาเดิมได้อย่างไม่มีขีดจำกัด อีกทั้งยังเป็นที่เก็บรวบรวมผลงานตั้งแต่แรกเริ่มจนปัจจุบัน ทำให้ผู้ที่เรียนผ่านเมตาเวิร์สได้เห็นพัฒนาการของตัวเองและปรับใช้ได้อย่างตอบโจทย์
การเติบโตของ Metaverse ในภาคการศึกษา
- เนื่องจากเมตาเวิร์สเป็นโลกที่ทุกคนเท่าเทียมกัน ไร้ขีดจำกัดทางด้านอายุ เพศ ความบกพร่องทางด้านร่างกาย เชื้อชาติ และภาษา จึงเป็นแหล่งการเรียนรู้ได้ตลอดชีวิตของทุกคน รวมถึงยังไร้ข้อจำกัดในเชิงพื้นที่ ทำให้คนที่ด้อยโอกาสสามารถเข้าถึงโอกาส และไปเรียนรู้ยังพื้นที่ต่างๆบนเมตาเวิร์สได้มากเท่าที่ต้องการ ซึ่งคาดการณ์ว่าความต้องการในการเรียนรู้และเข้าถึงข้อมูลบนเมตาเวิร์สจะมีอย่างมหาศาล ทำให้ระบบการศึกษาทั้งหมดต้องเตรียมตัวปรับรูปแบบการเรียนรู้ให้เข้ากับยุคสมัย สถาบันการศึกษาใหม่ๆจะเกิดขึ้นมาอีกมากมายบนดิจิทัล โดยที่ไม่จำเป็นต้องอยู่บนโลกทางกายภาพ ผู้บริโภคหรือนักเรียนจะมีตัวเลือกในการเรียนรู้ที่มากขึ้น
อะไรบ้างที่ควรระมัดระวังในการใช้ Metaverse ในการเรียนรู้
- แน่นอนว่าเทคโนโลยีที่จะทำให้โลกการศึกษาไร้รอยต่อนั้นเป็นประโยชน์อย่างมาก แต่ในแต่ละพื้นที่ก็ควรมีมาตรฐานการใช้งานของชุมชนหรือมีกฏหมายคุ้มครองการใช้งานเอาไว้ด้วย เพื่อไม่ให้การใช้งานนั้นละเมิดความเป็นส่วนตัวของกันและกัน ทั้งการใช้ความรุนแรง การแยกแยะโลกทางกายภาพและดิจิทัล รวมถึงความสบายใจของผู้ปกครองที่จะปล่อยให้บุตรหลานได้เรียนรู้อย่างมีอิสระในพื้นที่ที่วางใจ
ไม่ว่าเราจะอยากปรับตัวหรือไม่ เมตาเวิร์สก็กำลังพัฒนาเข้ามาหาเราอยู่ดี แต่หากเราเริ่มที่จะเรียนรู้มันตั้งแต่วันนี้ ซึ่งยังอยู่ในยุคสมัยที่เริ่มต้น เราก็จะเป็นคนกลุ่มแรกที่อยู่ในภาพสำเร็จของ ‘โลกการศึกษาที่ไร้ขีดจำกัด’
และท่านสามารถอัพเดทเทรนด์เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่สำคัญของประเทศไทยต่อได้ที่ https://site.nia.or.th
